Gure azken argitalpenean, irisgarritasun digitalak hezkuntza-aukera berdintasuna bermatuko duten hezkuntza-ingurune inklusiboagoak sortzeko duen garrantziaz hitz egin genuen. Irisgarritasunarekin dugun konpromisoarekin jarraituz, atseginez aurkezten dugu Iker Amondarain BIRTLHko Mendekotasun Egoeran dauden Pertsonen Arreta (APSD) zikloko irakaslearen ekimena, Zeinu Hizkuntzaren (ZH) ikaskuntza ikusarazteko eta sustatzeko. ZH ikusizko edo ukimenezko eta keinuzko komunikazio-sistema bat da, Pertsona Gorren bai eta Gor-itsuen elkargoa osatzen dutenek era naturalean komunikatzeko erabiltzen dutena. Ikerrek, ikastetxeko ikus-entzunezkoen taldearekin lankidetzan, 30 bideo inguru grabatu ditu duela gutxi, ZHaren aplikazio praktikoa hainbat testuingurutan lantzen dutenak.
Kaixo Iker, zerk inspiratu zintuen ZHri buruzko bideo sorta hau sortzera?
Hausnarketa ez zen indibiduala izan. APSDko lan-taldean izandako bilera batetik sortu zen lehen ideia eta Edukietako lan-taldeari proposatzean, oso interesgarria iruditu zitzaion. BIRTLHen izaera telematiko eta erdipresentzialarekin du harreman zuzena. Ditugun metodologia eta baliabideek era oso naturalean pentsaarazten dute Zeinu Hizkuntza bezalako ikus-bidezko hizkuntza bat jorratzeko, bideoa dugula lanabes oinarrizko.
Orain artean oso modu eraginkorrean erabili dira beste iturrietatik ekarritako ZHri lotutako edukiak. BIRTLH-koak sortzeak ordea, beharretara gehiago doitzeko aukera eskeini digu, zehaztasun handiagoz lan egiteko aukera, bai eta etorkizuneko beharretara egokitzen jarraitzekoa ere.
Zer gai jorratzen dira grabatu dituzun 30 bideotan?
Bi lan-bloke haundi grabatu ditugu. Batetik, ZHren oinarrizko hiztegiari lotutakoak: koloreak, familia, aditzondoak, oinarrizko egiturak… Sorta hori amaituta dugu momentuz eta ikasturtea amaitzean ateratako ondorioekin, datorren ikasturterako aberastea da asmoa. Bestetik, Pertsona Gor-itsuekin oinarrizko gidari-lanak nola egin azaltzen dituen bideo sorta bat hasi berri dugu. Horren lehen probak oso ondo geratu dira eta sorta osatzea izango da datozen asteetako erronka.
Etorkizunean, ZHren inguruko oinarrizko azalpen teorikoekin ere, osatu nahiko nuke bat, izan ere, askoz ulergarriagoa egiten da ZHren osagai diren parametro ezberdinak ulertzea, ikus-entzunezko baliabide bitartez.
Ikerrek grabatutako bideoetako bat
Uste okerra da ZH unibertsala dela, ezta?
Bai, oso zabalduta dagoen ustea da, tokian-tokiko ZHk, bertako aho-hizkuntzarekin harreman zuzena duenaren ustea bezala. Are gehiago, munduan 300 ZHtik gora daudela azaltzean, harritu egiten da jendea: ez omen da praktikoa. Baina aho-hizkuntza ezberdinak erabiltzea ere ez da praktikoa, eta argi dugu hori, arazo baina, aniztasun eta aberastasun islada dela.
ZHak debekatuak izan ziren 1880. urtean, Gorren Elkargoarentzako oso sonatua den Milango Kongresuan. Ia 20. mendeko 60. hamarkadara arte, erdi-ezkutuan erabiltzen zuten Pertsona Gorren eskoletan ikasleek, eta hala, munduko dozenaka eskola ezberdinetan, ZH ezberdinak sortu ziren, lekuan-lekuko beharrei erantzunez. ZH hauen hedapen geografikoaren historia oso interesgarria da, baina hori, APSDko ikasleentzako gordeko dugu.
Diozunez, ZH ez da soilik hizkuntza mintzatuaren irudikapen bisuala, eta hura menderatzea keinu batzuk ikastetik haratago doa.
Hala da. Ikerketa ezberdinak baditugu gaur egun, ZHaren aberastasuna eta berezitasuna azpimarratzen dituztenak. ZHa sakonki ikasteak, exigitzen du osatzen duten parametro ezberdinak ulertu eta egoki erabiltzea, gramatika eta sintaxia ulertzea, aldiberekotasuna, aurpegia-adierazpena, goputz-mugimendua, klasifikatzaileak… Gure hezkuntza sisteman hain ohikoak ez diren gaitasun batzuk eskatzen ditu: ikus-memoria, espazioaren hautemate eta erabilera… Garunean duen eragina oso interesgarria da eta hori ikertzen ari dira, egun BcBL-ko kideak. Gainera, ezin dugu ahaztu, edozein hizkuntza ikasteak bezela, ZH ikasteak, berau biltzen duen kultura ikastea dakarrela, ezinbestean.
Oraindik aniztasunari eta desgaitasunari buruzko gizarte-kultura falta zaigula uste duzu?
Zalantzarik gabe aurrera pausu haundiak eman dira azken urteetan. Jendartean behar duen lekua hartzen ari da aniztasuna. ZHri dagokionez, zorionez, geroz eta leku gehiagotan da ikusgarri. Joan den astean, esaterako, Korrikaren hasiera ekitaldian, ZH interpretearen figura baliatu ahal izan zuten bertaratu ziren Pertsona Gorrek, ekitaldiaren berri zuzenean eta beren hizkuntza naturalean eduki ahal izateko. Pertsona Gorren Elkarteek, erkidegoan Euskal Gorrak-ek, edota AransGi bezelako Haur Gorren Familiartekoen elkarteek ere lan handia egin dute bide horretan. Era ludikoagoan, “Egia Zeinuka” bezalako iniziatibek, zabalkunde lan handia egiten dihardute.
Uste dut gurean, sentsibilizazio haundia dugula aniztasunarekin, eta harro egoteko modukoa da. Tamalez, Espainiako Zeinu Hizkuntzak Aitortzen dituen 27/2007 legeak duen borondatea betetzeko baliabideak jartzea falta dela uste dut. Horren erakusle dugu Hezkuntzako Zeinu Hizkuntza Interpreteen kolektiboaren egoera.
Uste dut, era berean, oso interesgaria izango litzatekeela gure eskoletako kurrikulumetan, ZH ere ikastea. Ezin dugu ahaztu, aho-hizkuntzekiko koofiziala dela, gurean, ZH.
Bideoak zuen zikloko ikasleentzat diseinatu eta grabatu dira. Hala ere, baliteke elkarrizketa hau irakurtzen duen norbaitek eduki hauetan interesa izatea. Gonbidatu ditzakegu zurekin harremanetan jartzera?
Bai noski! Plaiaundiko BIRTLHko mintegian edota iamondarain@birt.eus helbidean, gusto haundiz hartuko ditut.