Zuriñe de Anzola
Hezkuntza-aukeren berdintasuna bermatuko duen irakaskuntza inklusiboagoarekiko etengabeko konpromisoan, gero eta prestakuntza-zentro gehiago ari dira beren plataforma eta eduki digitalen irisgarritasuna hobetzeko ahaleginak areagotzen. Ekimenek, irisgarritasun-estandarrak betetzeaz gain, ikasle guztientzako ikaskuntza-esperientzia aberastea dute helburu, hezkuntza-ingurune askotarikoagoak eta inklusiboagoak sortuz, desgaitasun-egoera edozein dela ere.
BIRTLH ez dago joera horretatik kanpo, eta urte batzuk daramatza norabide horretan hainbat tresna eta ekintza ezartzen. Une honetan, gainera, ikastetxeko eduki-taldeko hainbat pertsona ari dira ingurune digitaletako edukien irisgarritasunari buruzko ikastaro batean parte hartzen, Zuriñe de Anzola aholkulari eta irisgarritasun unibertsaleko prestatzailearen eskutik, ASMOZ Fundazioan. Zalantzak argitzen lagundu digu.
Ezer baino lehen, guztiz zuzena al da desgaitasuna duten pertsonei buruz hitz egitea?
“Desgaitasuna duen pertsona” terminoa zuzena da. Dena den, giza aniztasuna kontuan hartu gabe diseinatzen diren produktu, zerbitzu eta inguruneek “ezgaitu” egiten dute, oztopoak sortzen dituzte eta diskriminatu egiten dute. Fokua pertsonatik ingurunera igarotzen da, horiek erantzun behar baitiete pertsonen aniztasunari eta beharrei, eta ez alderantziz.
Zer ulertu behar dugu irisgarritasun digitalaz?
Produktu eta zerbitzu digitalek bete beharreko baldintza edo ezaugarria da, edozein pertsonak, adina eta desgaitasun-egoera alde batera utzita, bere eduki eta prozesuak hauteman, ulertu eta erabili ahal izan ditzan, eta, gainera, une oro, produktu eta zerbitzu digitalen eta desgaitasuna duten pertsonek mundu digitalera sartzeko erabiltzen dituzten laguntza-produktuen arteko bateragarritasuna bermatu dezan.
Zer hartu behar da kontuan hezkuntza-eduki digitalak sortzean?
Irisgarritasun digitalaren 4 printzipioak hautemangarria, ulergarria, eraginkorra eta sendoa dira. Edukia ikasleen ingurumen-baldintzak edo zentzumen-trebetasunak alde batera utzita hauteman behar da. Bideotutorial bat diseinatzen badugu, informazioa ikusizko eta entzumenezko kanalen bidez modu berean transmititzen dela ziurtatu behar dugu, edo PDFko materialak sortzen baditugu, dokumenturako irisgarritasun-jarraibideak aplikatu behar ditugu, hura bisualki irakurtzeko (ikusizko kanala), pantaila-irakurgailuen bidez entzuteko (soinu-kanala) eta braille lerro baten bidez (ukipen-kanala) taktikoki irakurtzeko. Edukiak ere ulerterraza izan behar du, ez du ezertarako balio hautemateak, gero informazioa ulertzen ez badugu. Ulermena egitura zainduz lortzen da, informazioa behar bezala hierarkizatuz, hizkuntza argiaren eta irakurketa errazaren printzipioak erabiliz, adibidez. Eduki digitalak eraginkorra izan behar du, hau da, pertsonek informazioarekin eta prozesuekin elkarreragin behar dugu, gure beharretara eta lehentasunetara gehien egokitzen den moduan. Pertsona asko teklatuaren bidez bakarrik sartuko dira eduki digitalera, eta beste horrenbeste saguarekin. Azkenik, eduki digitalek oraingo eta etorkizuneko sistema eragile, nabigatzaile eta laguntza-produktu guztiekin bateragarriak diren plataformak, softwarea, formatuak… erabiltzen dituztela ziurtatu behar dugu.
Irisgarritasun digitalak pertsona guztien ikaskuntza-esperientzia hobetzen laguntzen du, eta ez pertsona batzuena bakarrik. Iritzi bera duzu?
Zalantzarik gabe, irisgarritasun digitalak parte-hartzea, inplikazioa eta ongizatea sustatzen ditu. Plataforma intuitiboek eta ondo egituratutako edukiek ikasle guztiek ikaskuntza-prozesua, gogobetetzea eta konpromisoa hobetzen laguntzen dute, eta frustrazioa eta abandonua murrizten dituzte.
Bide onetik goaz?
Zorionez, asko aurreratu da. Gaur egun, teleprestakuntzako eta bideokonferentzietako plataforma gehienak irisgarriak dira eta edukietarako irisgarritasun-aukera ugari eskaintzen dituzte. Hala ere, gakoa pertsonengan dagoela uste dut; alde batetik, sentsibilizazioa eta kontzientziazioa behar dira, eta, bestetik, kritikoena dela uste dut, prestakuntza. Segur aski, irakaskuntzako profesional batek ere ez du zalantzan jarriko edukiak eskuragarriak izan behar direla, praktikara eraman behar denean sortzen da arazoa.
Oztopoak kentzeko ahalegin horretan, BIRTLHn material eskuragarriak eskaintzen saiatzen gara, ikusizko nahiz entzumenezko edukiari alternatibak eskainiz, bideoetarako azpitituluak eta transkripzioak eta irudietarako testu alternatiboak sartuz, eta horrek pantaila-irakurgailuak erabiltzen dituzten pertsonek edo entzuteko zailtasunak dituztenek edukia modu eraginkorrean jarraitu ahal izan dezaten laguntzen du. Bestalde, testu formatuko eduki teorikoek modu alternatiboan kontsumitzeko aukera ematen duen funtzionalitate bat dute: klik batekin, testua ozen irakurtzen da eta aldi berean nabarmentzen da, testuaren tamaina handitzeko aukerarekin, edonork arazorik gabe jarraitu ahal izan dezan. Inor baztertuta geratuko ez den hezkuntza-ingurune bat lortzeko etengabeko ikaskuntza- eta lan-prozesu baten alde egiten dugu, oraindik asko falta dela egiteko jakitun.